Sử dụng đất không đúng mục đích có thể dẫn đến những rủi ro pháp lý nghiêm trọng. Vậy, sử dụng đất không đúng mục đích có bị thu hồi không? là câu hỏi nhiều người quan tâm. Trong bài viết này, ACC HCM sẽ giải đáp thắc mắc này và cung cấp những thông tin pháp lý quan trọng về việc sử dụng đất đúng quy định.
Sử dụng đất không đúng mục đích là hành vi sử dụng đất đai không tuân thủ quy định về mục đích sử dụng mà đã được ghi nhận trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hoặc hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất. Việc sử dụng đất không đúng mục đích có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến quy hoạch phát triển đô thị, làm sai lệch mục tiêu bảo vệ tài nguyên đất đai, thậm chí dẫn đến vi phạm pháp luật.
2. Các hành vi sử dụng đất không đúng mục đích
Khi đất được cấp quyền sử dụng, nó sẽ được phân loại và quy định rõ mục đích sử dụng, chẳng hạn như đất ở, đất nông nghiệp, đất công nghiệp, đất thương mại – dịch vụ, hay đất cơ sở sản xuất. Nếu người sử dụng đất vi phạm các mục đích này, sẽ xảy ra tình trạng sử dụng đất không đúng mục đích.
Các hành vi sử dụng đất không đúng mục đích
Chuyển đổi mục đích sử dụng đất mà không có phép: Điều này bao gồm việc chuyển từ đất nông nghiệp sang đất ở, hay từ đất xây dựng nhà ở sang đất kinh doanh mà không có sự cho phép của cơ quan có thẩm quyền. Việc này không chỉ vi phạm quy định về chuyển nhượng, chuyển đổi mục đích mà còn có thể gây xáo trộn quy hoạch khu vực.
Sử dụng đất không đúng với loại hình đã đăng ký: Ví dụ, một mảnh đất được cấp phép là đất nông nghiệp nhưng chủ sở hữu lại sử dụng để xây dựng nhà ở hay cơ sở sản xuất, mà không thực hiện thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng.
Sử dụng đất với mục đích sai lệch so với dự án đầu tư: Trong nhiều trường hợp, các dự án bất động sản được cấp phép để xây dựng nhà ở, nhưng chủ đầu tư lại sử dụng đất đó cho các mục đích khác như xây dựng trung tâm thương mại, làm kho bãi, hay sử dụng sai mục đích đã cam kết trong hồ sơ dự án.
3. Sử dụng đất không đúng mục đích có bị thu hồi không?
Nguyên tắc sử dụng đất được quy định tại Điều 5 Luật Đất đai 2024 bao gồm:
“Điều 5. Nguyên tắc sử dụng đất
Đúng mục đích sử dụng đất.
Bền vững, tiết kiệm, có hiệu quả đối với đất đai và tài nguyên trên bề mặt, trong lòng đất”.
Theo đó, sử dụng đất đúng mục đích là nguyên tắc cơ bản mà người sử dụng đất phải tuân thủ; nếu vi phạm sẽ bị cơ quan có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính và có thể bị thu hồi.
Ngoài ra, căn cứ theo quy định Điều 81 Luật Đất đai 2024 hiện nay có quy định về các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai. Trong đó có quy định về việc thu hồi đất khi sử dụng không đúng mục đích như sau:
“Điều 81. Các trường hợp thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai
1. Sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm.
2. Người sử dụng đất hủy hoại đất và đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi hủy hoại đất mà tiếp tục vi phạm.
3. Đất được giao, cho thuê không đúng đối tượng hoặc không đúng thẩm quyền.
4. Đất do nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho từ người được Nhà nước giao đất, cho thuê đất mà người được giao đất, cho thuê đất không được chuyển nhượng, tặng cho theo quy định của Luật này.
5. Đất được Nhà nước giao quản lý mà để bị lấn đất, chiếm đất.
6. Người sử dụng đất không thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.
7. Đất trồng cây hằng năm, đất nuôi trồng thủy sản không được sử dụng trong thời gian 12 tháng liên tục, đất trồng cây lâu năm không được sử dụng trong thời gian 18 tháng liên tục, đất trồng rừng không được sử dụng trong thời gian 24 tháng liên tục và đã bị xử phạt vi phạm hành chính mà không đưa đất vào sử dụng theo thời hạn ghi trong quyết định xử phạt vi phạm hành chính;
8. Đất được Nhà nước giao, cho thuê, cho phép chuyển mục đích sử dụng, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện dự án đầu tư mà không được sử dụng trong thời hạn 12 tháng liên tục kể từ khi nhận bàn giao đất trên thực địa hoặc tiến độ sử dụng đất chậm 24 tháng so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư; trường hợp không đưa đất vào sử dụng hoặc chậm tiến độ sử dụng đất so với tiến độ ghi trong dự án đầu tư thì chủ đầu tư được gia hạn sử dụng không quá 24 tháng và phải nộp bổ sung cho Nhà nước khoản tiền tương ứng với mức tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với thời gian được gia hạn; hết thời hạn được gia hạn mà chủ đầu tư vẫn chưa đưa đất vào sử dụng thì Nhà nước thu hồi đất mà không bồi thường về đất, tài sản gắn liền với đất và chi phí đầu tư vào đất còn lại.
9. Các trường hợp quy định tại các khoản 6, 7 và 8 Điều này không áp dụng đối với trường hợp bất khả kháng.
10. Chính phủ quy định chi tiết Điều này.“.
Như vậy, không phải tất cả trường hợp đất sử dụng không đúng mục đích sẽ bị thu hồi luôn mà chỉ bị thu hồi trong các trường hợp sau:
Sử dụng đất không đúng mục đích đã được Nhà nước giao, cho thuê, công nhận quyền sử dụng đất.
Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng đất không đúng mục đích mà tiếp tục vi phạm.
4. Thủ tục thu hồi khi đất sử dụng sai mục đích rơi vào trường hợp bị thu hồi
Khi cơ quan nhà nước phát hiện việc sử dụng đất không đúng mục đích và rơi vào trường hợp bị thu hồi, sẽ có một quy trình thu hồi đất cụ thể. Quy trình này bao gồm các bước sau:
Thủ tục thu hồi khi đất sử dụng sai mục đích rơi vào trường hợp bị thu hồi
Bước 1. Kiểm tra, xác minh:
Các cơ quan chức năng sẽ tiến hành kiểm tra và xác minh việc vi phạm của người sử dụng đất. Đảm bảo rằng việc sử dụng đất không đúng mục đích là có thật và có đầy đủ chứng cứ xác minh.
Bước 2. Thông báo vi phạm:
Trước khi tiến hành thu hồi đất, cơ quan nhà nước sẽ thông báo cho người sử dụng đất về việc vi phạm và yêu cầu khắc phục, nếu có thể. Người sử dụng đất sẽ được yêu cầu sửa chữa vi phạm trong một thời gian nhất định.
Bước 3. Quyết định thu hồi:
Nếu người sử dụng đất không thực hiện các yêu cầu khắc phục vi phạm, cơ quan nhà nước sẽ ra quyết định thu hồi đất theo quy định của pháp luật. Quyết định này có thể bao gồm yêu cầu trả lại đất cho nhà nước hoặc chuyển đổi mục đích sử dụng đất về đúng quy định.
5. Hậu quả của việc sử dụng đất không đúng mục đích
Việc sử dụng đất không đúng mục đích không chỉ dẫn đến việc bị thu hồi đất mà còn gây ra những hậu quả pháp lý nghiêm trọng khác. Người vi phạm có thể bị phạt hành chính, mất quyền sử dụng đất lâu dài, và thậm chí có thể phải bồi thường thiệt hại nếu gây ra ảnh hưởng xấu đến môi trường hoặc cộng đồng. Ngoài ra, các vi phạm này có thể làm giảm uy tín và khả năng đầu tư của các cá nhân hoặc tổ chức trong tương lai.
Tóm lại, việc sử dụng đất không đúng mục đích có thể dẫn đến việc thu hồi đất, cùng với các hệ quả pháp lý nghiêm trọng. Do đó, việc tuân thủ đúng quy định về mục đích sử dụng đất là rất quan trọng để đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất và phát triển bền vững cộng đồng.
6. Câu hỏi thường gặp
Việc sử dụng đất không đúng mục đích có bị phạt tiền không?
Có. Việc sử dụng đất không đúng mục đích có thể bị xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật. Mức phạt sẽ tùy thuộc vào loại vi phạm và mức độ nghiêm trọng của hành vi sử dụng đất sai mục đích.
Người sử dụng đất có thể kháng cáo quyết định thu hồi đất không?
Có. Người sử dụng đất có quyền kháng cáo quyết định thu hồi đất nếu họ không đồng ý với quyết định này. Quy trình kháng cáo sẽ được thực hiện theo quy định của pháp luật, thông qua các cơ quan chức năng như tòa án hoặc các cơ quan hành chính cấp tỉnh.
Có thể thay đổi mục đích sử dụng đất khi chưa có sự chấp thuận của cơ quan nhà nước không?
Không. Theo quy định của pháp luật, việc thay đổi mục đích sử dụng đất phải được sự chấp thuận của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Nếu thay đổi mà không xin phép, người sử dụng đất có thể bị xử lý hành chính và thu hồi quyền sử dụng đất.
Qua bài viết sử dụng đất không đúng mục đích có bị thu hồi không?, chúng ta nhận thấy việc sử dụng đất sai mục đích có thể dẫn đến việc thu hồi đất. Để tránh rủi ro pháp lý, người dân nên tìm hiểu và tuân thủ quy định pháp luật. Nếu cần hỗ trợ, ACC HCM luôn sẵn sàng cung cấp giải pháp hiệu quả, bảo vệ quyền lợi của bạn.
