Công khai thông tin đất đai cần được thực hiện liền mạch và thông suốt

Thông tin đất đai: Nhiều cải thiện nhưng vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận

Báo cáo nghiên cứu “Đánh giá việc công khai thông tin quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh trên môi trường điện tử năm 2024” do UNDP tại Việt Nam, Công ty Phân tích Thời gian Thực (RTA) và Trung tâm Thúc đẩy Giáo dục và Nâng cao Năng lực Phụ nữ (CEPEW) phối hợp thực hiện vừa được công bố. Theo đó, tính đến ngày 6/10/2024, có 53 trên 63 tỉnh, thành phố (chiếm 84,1%) đã đăng tải công khai bảng giá đất trên cổng thông tin điện tử địa phương, mức tăng 41,2% so với năm 2021.

Đối với kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, 70,9% trong tổng số 704 Ủy ban nhân dân cấp huyện đã công khai kế hoạch năm 2024, tăng 23% so với năm 2021. Tuy nhiên, chỉ có 32,06% hồ sơ được ban hành đúng hạn (trước ngày 31/12/2023).

Về quy hoạch sử dụng đất cấp huyện thời kỳ 2021-2030, 452 hồ sơ trên tổng số 704 huyện (chiếm 64,2%) đã được công khai. Trong đó, tỉnh Bắc Giang là địa phương duy nhất duy trì công khai đầy đủ qua ba vòng đánh giá từ năm 2022 đến nay.

Qua bốn vòng đánh giá từ năm 2021 đến 2024, nhóm nghiên cứu nhận định tỷ lệ phản hồi của cơ quan nhà nước đối với yêu cầu cung cấp thông tin của công dân vẫn còn hạn chế. Năm 2024, trong số 63 Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố và 705 Ủy ban nhân dân cấp huyện nhận được yêu cầu cung cấp thông tin kế hoạch sử dụng đất, chỉ có 49,2% phản hồi từ cấp tỉnh và 33,8% từ cấp huyện. Đáng chú ý, tỷ lệ không phản hồi của 561 văn phòng Hội đồng nhân dân – Ủy ban nhân dân cấp huyện vẫn duy trì trên 65% qua cả bốn vòng đánh giá.

Luật Đất đai năm 2024 đã chính thức có hiệu lực từ tháng 8/2024. Bên cạnh đó, từ cuối năm 2024, việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy và tổ chức lại chính quyền các cấp đang được triển khai, từ việc sáp nhập các bộ, ngành ở Trung ương đến sắp xếp lại đơn vị cấp huyện và xã trên toàn quốc. Theo Kết luận số 121-KL/TW ngày 14/2/2025 của Bộ Chính trị, quá trình tổ chức lại bộ máy sẽ được thực hiện với định hướng loại bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện) và sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp xã, cấp tỉnh.

Từ đó, mặc dù có nhiều cải tiến trong công khai thông tin đất đai theo quy định của Luật Đất đai, nhưng việc thực hiện vẫn gặp nhiều thách thức. Sự thay đổi lớn về quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất đòi hỏi thời gian để ổn định. Hiện nhiều nhiệm vụ liên quan đến quản lý đất đai như lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất vẫn thuộc thẩm quyền của cấp huyện. Việc bãi bỏ cấp huyện và sáp nhập xã có thể dẫn đến thiếu cơ quan chuyên trách tại địa phương, gây chậm trễ và thiếu nhất quán trong việc cung cấp thông tin cho người dân. Đặc biệt, ở các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, người dân có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin khi phải di chuyển xa đến các cơ quan hành chính.

Sớm hoàn thiện hệ thống pháp lý và cơ sở dữ liệu đất đai

Để khắc phục những hạn chế hiện nay, các chuyên gia khuyến nghị cần sớm xây dựng và hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất ngay sau khi các quyết định về địa giới hành chính được ban hành. Cùng lúc đó, việc bổ sung, sửa đổi Luật Đất đai 2024 và các đạo luật liên quan nhằm phù hợp với cơ cấu tổ chức hành chính mới, rõ ràng về thẩm quyền và trách nhiệm của các cấp trong quản lý đất đai là hết sức cần thiết.

Nhóm nghiên cứu UNDP chỉ ra rằng, mặc dù một số huyện có công khai đầy đủ thông tin quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất hàng năm, nhưng không đồng nghĩa với việc phản hồi và tương tác với yêu cầu cung cấp thông tin của người dân. Ví dụ, tỉnh Bắc Ninh có 100% huyện công bố đồng thời cả quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất trên trang thông tin điện tử, nhưng lại không có bất kỳ huyện nào phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin trong vòng đánh giá thứ tư. Các tỉnh khác cũng cho thấy tỷ lệ phản hồi của phiếu yêu cầu cung cấp thông tin thường dưới 50%, ngoại trừ tỉnh Lâm Đồng.

Các chuyên gia khuyến nghị cần đưa thủ tục cung cấp thông tin theo quy định của Luật Tiếp cận thông tin vào danh mục thủ tục hành chính của các cơ quan nhà nước, thiết lập và vận hành suôn sẻ hệ thống truyền tải thông tin. Điều này bao gồm việc tăng cường ứng dụng CNTT trong công khai và quản lý thông tin đất đai, tổ chức các chương trình đào tạo, tập huấn cho cán bộ địa phương về quy trình công khai thông tin và quản lý đất đai, đồng thời phân bổ nguồn lực phù hợp về ngân sách, nhân lực và thiết bị cho chính quyền cấp tỉnh và xã.

Đáng chú ý, tình trạng các đường dẫn bài đăng công khai thông tin không khả dụng vẫn phổ biến, đặc biệt với thông tin có thời kỳ áp dụng lâu dài như quy hoạch sử dụng đất. Nguyên nhân có thể do các bài đăng bị xóa hoặc cổng thông tin điện tử bảo trì, thay đổi cấu trúc đường dẫn. Do đó, việc tập huấn nâng cao nhận thức và kỹ năng cho công chức quản trị cổng thông tin điện tử là cần thiết để duy trì tính sẵn có của thông tin hoặc đăng tải lại khi cần.

Nguồn: Báo Nhân dân