Huyện Cần Giờ, nằm ở phía đông nam của Thành phố Hồ Chí Minh, không chỉ nổi tiếng với hệ sinh thái rừng ngập mặn độc đáo mà còn mang trong mình một lịch sử phong phú và đa dạng. Việc khámphá lịch sử huyện Cần Giờ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những thăng trầm và biến đổi của vùng đất này qua các thời kỳ. Hãy cùng ACC HCM khám phá những thông tin liên quan.
1. Vị trí địa lý và tầm quan trọng chiến lược của huyện Cần Giờ
Huyện Cần Giờ nằm ở phía đông nam Thành phố Hồ Chí Minh, cách trung tâm thành phố khoảng 50 km. Đây là huyện duy nhất của TP.HCM có đường bờ biển dài khoảng 23 km, tiếp giáp trực tiếp với Biển Đông, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động kinh tế biển, giao thương hàng hải và phát triển du lịch sinh thái.
1.1. Vị trí địa lý
Cần Giờ có tổng diện tích khoảng 704,45 km², chiếm khoảng 1/3 diện tích toàn TP.HCM, nhưng dân số khá thấp, chỉ khoảng 71.526 người (theo số liệu năm 2019). Huyện có vị trí tiếp giáp với nhiều tỉnh quan trọng:
Phía bắc giáp huyện Nhà Bè (TP.HCM) và tỉnh Đồng Nai.
Phía tây giáp tỉnh Long An và Tiền Giang.
Phía đông giáp tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Phía nam giáp Biển Đông, đóng vai trò là cửa ngõ giao thương đường biển quan trọng.
Với hệ thống sông, rạch dày đặc như sông Lòng Tàu, sông Soài Rạp, sông Đồng Tranh, huyện Cần Giờ có lợi thế trong việc phát triển giao thông đường thủy, giúp kết nối TP.HCM với các tỉnh miền Tây và khu vực Đông Nam Bộ.
1.2. Tầm quan trọng chiến lược
Về kinh tế và giao thương
Cần Giờ giữ vai trò là cửa ngõ biển của TP.HCM, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển hàng hóa giữa thành phố và các khu vực lân cận.
Với tiềm năng phát triển kinh tế biển, thủy sản, du lịch và giao thông hàng hải, huyện có thể trở thành một trung tâm dịch vụ hậu cần, logistics trong tương lai.
Việc quy hoạch phát triển cảng biển và các dự án hạ tầng như cầu Cần Giờ giúp kết nối giao thông thuận tiện hơn với trung tâm TP.HCM, mở ra cơ hội lớn cho đầu tư kinh tế.
Về quốc phòng – an ninh
Cần Giờ có vị trí quan trọng trong chiến lược bảo vệ an ninh biển của TP.HCM và khu vực phía Nam.
Huyện đóng vai trò là tuyến phòng thủ quan trọng, giúp kiểm soát vùng biển phía nam, đảm bảo an ninh hàng hải và chủ quyền biển đảo.
Về du lịch và môi trường sinh thái
Huyện Cần Giờ nổi tiếng với khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn, được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới. Đây là một trong những hệ sinh thái quan trọng, góp phần điều hòa khí hậu, bảo vệ bờ biển khỏi xói lở.
Với các điểm du lịch sinh thái nổi bật như Khu du lịch Vàm Sát, Đảo Khỉ, Biển 30/4, Cần Giờ có tiềm năng phát triển mạnh về du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, khám phá thiên nhiên.
1.3. Tiềm năng phát triển trong tương lai
Nhờ vị trí địa lý đặc biệt, Cần Giờ đang được quy hoạch để trở thành trung tâm phát triển kinh tế biển, du lịch và dịch vụ hậu cần logistics của TP.HCM. Một số dự án lớn đang được triển khai như:
Cầu Cần Giờ: Kết nối trực tiếp với trung tâm TP.HCM, giúp giảm thời gian di chuyển và thu hút đầu tư.
Dự án lấn biển Cần Giờ: Khu đô thị du lịch biển hiện đại, kỳ vọng sẽ tạo động lực lớn cho ngành du lịch và bất động sản khu vực.
Phát triển cảng biển và khu hậu cần logistics để tận dụng lợi thế vị trí ven biển.
Với những lợi thế chiến lược về kinh tế, giao thông, quốc phòng và du lịch, Cần Giờ không chỉ là “lá phổi xanh” của TP.HCM mà còn là khu vực đầy tiềm năng cho phát triển bền vững trong tương lai.
2. Lịch sử lịch sử huyện Cần Giờ các thời kỳ
Huyện Cần Giờ có một bề dày lịch sử đáng chú ý, trải qua nhiều giai đoạn phát triển và thay đổi theo từng thời kỳ. Từ một vùng đất hoang sơ, ít dân cư, Cần Giờ dần trở thành một khu vực có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, quân sự và môi trường sinh thái.
2.1. Thời kỳ phong kiến
Trước khi trở thành một phần của TP.HCM, Cần Giờ là vùng đất ngập mặn rộng lớn, với hệ sinh thái đa dạng nhưng ít người sinh sống. Vào thời kỳ phong kiến, khu vực này chủ yếu là nơi sinh sống của một số cộng đồng ngư dân và người khai thác rừng. Dân cư thưa thớt, sinh kế chủ yếu dựa vào đánh bắt hải sản, săn bắt và khai thác lâm sản.
Một số tài liệu lịch sử cho thấy vào thế kỷ XVIII XIX, Cần Giờ nằm trong hệ thống giao thương đường thủy quan trọng, giúp kết nối Sài Gòn – Gia Định với vùng biển Đông. Tuy nhiên, do điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, giao thông khó khăn, khu vực này vẫn chưa phát triển mạnh như các khu vực nội thành Sài Gòn – Chợ Lớn.
2.2. Thời kỳ thuộc địa (1858 – 1945)
Khi thực dân Pháp chiếm đóng Việt Nam vào cuối thế kỷ XIX, Cần Giờ trở thành một trong những khu vực có giá trị chiến lược về mặt quân sự và kinh tế. Người Pháp đã khai thác tài nguyên thiên nhiên tại đây, đặc biệt là gỗ, than bùn và hải sản để cung cấp cho các khu vực lân cận.
Ngoài ra, chính quyền thực dân còn thiết lập các đồn bốt quân sự dọc theo tuyến sông Lòng Tàu, phục vụ mục đích kiểm soát giao thông đường thủy và bảo vệ tuyến vận chuyển hàng hóa từ Sài Gòn ra biển Đông. Tuy nhiên, do địa hình rừng ngập mặn phức tạp, điều kiện sinh sống khắc nghiệt với nhiều dịch bệnh, Cần Giờ không thu hút nhiều cư dân và chủ yếu vẫn là một khu vực khai thác tài nguyên.
2.3. Thời kỳ chiến tranh (1945 – 1975)
Trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và Mỹ, rừng ngập mặn Cần Giờ trở thành căn cứ địa cách mạng quan trọng của quân dân ta. Với địa hình đặc biệt, nhiều kênh rạch chằng chịt, rừng Cần Giờ là nơi trú ẩn an toàn của lực lượng cách mạng, đồng thời là địa bàn tổ chức các cuộc tấn công bất ngờ vào quân địch.
Trong kháng chiến chống Pháp, Cần Giờ là nơi du kích hoạt động mạnh, thường xuyên tổ chức tập kích vào các đồn bốt quân sự của thực dân Pháp dọc tuyến sông Lòng Tàu.
Trong kháng chiến chống Mỹ, quân đội Mỹ và chính quyền Sài Gòn nhiều lần sử dụng chất độc hóa học để triệt hạ rừng ngập mặn, hòng làm suy yếu lực lượng cách mạng. Tuy nhiên, với tinh thần kiên cường, lực lượng du kích và quân dân Cần Giờ vẫn tiếp tục chiến đấu, giữ vững địa bàn quan trọng này.
Một trong những trận đánh tiêu biểu là các cuộc tấn công vào tuyến giao thông đường thủy quan trọng của Mỹ, gây thiệt hại lớn cho quân địch và góp phần vào chiến thắng chung của dân tộc.
2.4. Thời kỳ sau giải phóng (1975 – nay)
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, Cần Giờ đối mặt với nhiều thách thức trong công cuộc khôi phục kinh tế và môi trường. Hệ sinh thái rừng ngập mặn bị tàn phá nặng nề do chiến tranh, đất đai cằn cỗi, đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn.
Nhận thấy tầm quan trọng của hệ sinh thái Cần Giờ, chính quyền và nhân dân địa phương đã tiến hành các chương trình phục hồi rừng ngập mặn. Nhờ đó, đến năm 2000, Cần Giờ được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới, mở ra nhiều cơ hội phát triển kinh tế – du lịch.
Ngày nay, Cần Giờ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong chiến lược phát triển TP.HCM, với nhiều dự án hạ tầng quan trọng như cầu Cần Giờ, cảng biển quốc tế, khu đô thị lấn biển, hứa hẹn sẽ đưa huyện trở thành trung tâm kinh tế biển và du lịch sinh thái hàng đầu khu vực.
3. Vai trò của rừng ngập mặn Cần Giờ trong lịch sử
Rừng ngập mặn Cần Giờ không chỉ là lá phổi xanh của khu vực mà còn đóng vai trò quan trọng trong lịch sử đấu tranh của dân tộc:
Căn cứ địa cách mạng: Với địa hình phức tạp, rừng ngập mặn Cần Giờ là nơi ẩn náu an toàn cho các lực lượng cách mạng, đồng thời là tuyến đường vận chuyển lương thực, vũ khí quan trọng trong thời kỳ chiến tranh.
Phục hồi sau chiến tranh: Sau khi bị tàn phá nặng nề bởi chất độc hóa học, rừng ngập mặn Cần Giờ đã được phục hồi và phát triển, trở thành Khu Dự trữ Sinh quyển đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận năm 2000.
4. Di sản văn hóa và các địa danh lịch sử tại Cần Giờ
Cần Giờ không chỉ có thiên nhiên tươi đẹp mà còn lưu giữ nhiều di sản văn hóa và địa danh lịch sử:
Lăng Ông Thủy Tướng: Nơi thờ cúng cá Ông (cá voi), phản ánh tín ngưỡng và văn hóa đặc trưng của ngư dân địa phương.
Đình Cần Thạnh: Ngôi đình cổ kính, nơi diễn ra các lễ hội truyền thống, thể hiện đời sống tinh thần phong phú của người dân Cần Giờ.
Phát triển du lịch sinh thái: Với lợi thế về rừng ngập mặn và bãi biển, Cần Giờ thu hút du khách đến tham quan, trải nghiệm và tìm hiểu về hệ sinh thái độc đáo.
Bảo tồn văn hóa và lịch sử: Các di sản văn hóa, địa danh lịch sử được chú trọng bảo tồn và phát huy, góp phần giáo dục thế hệ trẻ về truyền thống và lịch sử địa phương.
Khám phá lịch sử huyện Cần Giờ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về những giá trị văn hóa, tinh thần và thiên nhiên mà vùng đất này sở hữu. Từ một vùng đất hoang sơ, trải qua bao thăng trầm lịch sử, Cần Giờ hôm nay đã vươn mình phát triển, trở thành điểm đến hấp dẫn, lưu giữ những giá trị lịch sử và văn hóa quý báu cho các thế hệ mai sau. Liên hệ ngay với ACC HCM nếu bạn có thắc mắc gì về các thủ tục pháp lý để được hỗ trợ nhanh nhất.
HÃY ĐỂ LẠI THÔNG TIN TƯ VẤN